Σπήλαιο Καιάδας

Με το όνομα Καιάδας αναφερόταν στην αρχαιότητα μεγάλο βάραθρο κοντά στην αρχαία Σπάρτη, στους πρόποδες του όρους Ταΰγετος. Σήμερα το σπηλαιοβάραθρο βρίσκεται κοντά στη Τρύπη, δίπλα στο δημόσιο δρόμο Σπάρτης-Καλαμάτας.^[1] Μερικοί τον ταυτίζουν με τους «Αποθέτες», εκεί όπου οι αρχαίοι Σπαρτιάτες λέγεται ότι έριχναν τα ανάπηρα ή καχεκτικά βρέφη προκειμένου έτσι να διασφαλίσουν την ευγονική της φυλής τους.^[2]

Ο Καιάδας απέχει από τη σημερινή Σπάρτη περίπου 10 χιλιόμετρα, και βρίσκεται σε ένα φαράγγι κοντά στον οικισμό Τρύπη. Η είσοδός του έχει επιχωματωθεί και σήμερα έχει διάμετρο μισό μέτρο. Το εξερευνημένο τμήμα του έχει μήκος 50 μέτρα και κλίση 35° - 50°. Το σπήλαιο ήταν γνωστό για πολλά χρόνια ότι είχε μέσα οστά, όμως η πρώτη συστηματική έρευνα έλαβε χώρα το 1983. Τα οστά σχηματίζουν ένα παχύ στρώμα στο βάθος του σπηλαίου. Τα οστά προέρχονται από ενήλικες άντρες μαζί με λίγες γυναίκες. Υποστηρίζεται ότι τα οστά δεν κατέληξαν εκεί σκόρπια, αλλά ρίχθηκαν ως ακέραια σώματα.

Το Σπήλαιο Καιάδας βρίσκεται κοντά στο χωριό Τρύπη Λακωνίας, σε απόσταση 10 χλμ. από τη Σπάρτη, δίπλα στον επαρχιακό δρόμο Σπάρτης-Καλαμάτας. Είναι σπηλαιοβάραθρο με ερευνημένο τμήμα μήκους περίπου 50 μ. Η σημερινή είσοδός του, πλάτους περίπου 0,50 μ., βρίσκεται περίπου 30 μ. ψηλότερα από τον δρόμο. Η αρχική είσοδος, σε ακόμα ψηλότερο επίπεδο, δεν είναι ορατή σήμερα.

Ο κύριος όγκος των ανθρώπινων οστών είναι συγκεντρωμένος στο βαθύτερο τμήμα του σπηλαιοβάραθρου. Οστά βρέθηκαν και σε φυσικές σχισμές ή εσοχές αρκετά ψηλότερα από το σημερινό δάπεδο. Πρόκειται, σύμφωνα με τα συμπεράσματα της ανθρωπολογικής μελέτης, για σκελετούς κυρίως ώριμων ανδρών και λίγων γυναικών που κατέληξαν εκεί ως ακέραια σώματα και όχι ως διαμελισμένα οστά. Το σπηλαιοβάραθρο μπορεί να συνδεθεί με τις ιστορικές μαρτυρίες σχετικά με τη μορφή και τη χρήση του σπηλαίου Καιάδα από τους Σπαρτιάτες κατά τη διάρκεια των Μεσσηνιακών πολέμων (8ος-5ος αιώνας π.Χ.), για κατακρήμνιση των εχθρών και των καταδίκων τους. Λείπουν όμως προς το παρόν τεκμήρια για την ακριβή χρονολόγηση του οστεολογικού υλικού.

Το σπήλαιο δεν αποτελεί οργανωμένο αρχαιολογικό χώρο.