Μονή της Παναγίας της Γιάτρισσας

Η Παναγιά η Γιάτρισσα είναι χτισμένη στην κορυφογραμμή του Ταϋγέτου, σε υψόμετρο πλέον των 1.000 μέτρων, στα φυσικά σύνορα των νομών Λακωνίας και Μεσσηνίας. Το σημαντικότερο κειμήλιο εδώ είναι η εικόνα της Παναγιάς της Γιάτρισσας και οι πάμπολλες επιστολές ευχαριστίες των πιστών επισκεπτών της από κάθε γωνιά της Ελλάδας για τη βοήθεια της Γιάτρισσας στους ίδιους ή τις οικογένειές τους. Ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Γυθείου, Οιτύλου και πάσης Μάνης και είναι αφιερωμένη στη Γένεση της Παναγίας που γιορτάζεται στις 8 Σεπτεμβρίου.

Εκτός της Μονής στην περιοχή κτίστηκε ολόκληρο συγκρότημα μοναστηριού, γι’ αυτό και η περιοχή ήταν γνωστή ως «Καλογερικά».

Ο Ναός ερήμωσε για αρκετά χρόνια, λόγω πολέμων, επιθέσεων πειρατών κλπ., έως και το 1632 περίπου.

Τότε ο Κυριακούλης Ηλιαφέντης, από πλούσια οικογένεια της Καστάνιας Λακωνίας, και η γυναίκα του Μαρία, 56 ετών και οι δύο, αποφάσισαν να μονάσουν.

Ο λόγος ήταν για να αποφύγουν την κατακραυγή όντας άτεκνοι, καθώς εκείνη την εποχή αποτελούσε όνειδος η ατεκνία ιδίως για την γυναίκα. Έτσι έλαβαν την απόφαση  να φτιάξουν μονή και κελιά στα ερείπια του Αρχαίου Ναού.

Σύμφωνα μάλιστα με τον θρύλο η Μαρία Ηλιαφέντη έμεινε έγκυος την αμέσως επόμενη χρονιά από την οικοδόμηση του Ναού, ενώ γέννησε και δεύτερο παιδί ένα χρόνο αργότερα.

Το ιερότερο τμήμα του Μοναστηριού της «Γιάτρισσας» και ο ανεκτίμητος θησαυρός του είναι η Ιερή Εικόνα της Παναγίας. Είναι μικρή σε μέγεθος, 51x35 πόντους και παλαιά, όπως δείχνει η σημερινή της κατάσταση. Είναι αγιογραφημένη, επάνω σε σκληρό ξύλο από καστανιά, η ωραία σκηνή της Γεννήσεως της Θεοτόκου. Ολόκληρη η Εικόνα είναι καλυμμένη με φύλλο από ασήμι. Έχει επενδυθεί με ασήμι ολόκληρη η μπροστινή επιφάνειά της και φαίνονται μόνο τα Πρόσωπα των Θεοπατόρων, Ιωακείμ και Άννης, του Βρέφους Μαριάμ και τριών άλλων γυναικών.