Μέσα σε ένα ειδυλλιακό τοπίο ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς, στον οικισμό Πετράλωνα, δίπλα στην αρχαία Μεσσήνη, κρύβεται το Ανδρομονάστηρο, ένα από τα πιο εντυπωσιακά μνημεία της Μεσσηνίας, σπουδαίο για την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του.
Το βυζαντινό μοναστήρι- φρούριο απέχει μόλις 5χλμ από τον σπουδαίο αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Μεσσήνης. Για να το επισκεφθεί κάποιος εύκολα πρέπει να κατευθυνθεί δυτικά από την Αρκαδική πύλη της Αρχαίας Μεσσήνης, ακολουθώντας το δρόμο για τα Πετράλωνα. Δίπλα στο πρώτο κτίσμα του οικισμού, προς τα νοτιοανατολικά, ανοίγεται ένας ελαφρά κατηφορικός ασφαλτοστρωμένος δρόμος. Στο τέλος του δρόμου, δίπλα στον μικρό ξεροπόταμο Μάμη, μια παλιά λιθόχτιστη καμάρα και πολλά σκιερά πλατάνια και βελανιδιές, υψώνεται το Ανδρομονάστηρο με τον επιβλητικό πολεμόπυργό του.
Η μονή, γνωστή ως «Ανδρομονάστηρο», είναι αφιερωμένη στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος.
Η μονή ιδρύθηκε στα τέλη του 12ου ή στις αρχές του 13ου αιώνα. Διέθετε μεγάλη περιουσία και συνέβαλε σημαντικά στην επανάσταση του 1821, αλλά υπέστη ζημιές από τις επιδρομές του Ιμπραήμ. Ήταν μετόχι της Μονής Σινά από το 1780 έως το 1929 οπότε η περιουσία της εκποιήθηκε και ο ναός αφιερώθηκε στη Μονή Βουλκάνου, της οποίας αποτελεί μετόχι μέχρι σήμερα.
Πήρε το όνομα «Ανδρομονάστηρο» επειδή ήταν προφανώς αντρικό μοναστήρι ώστε να ξεχωρίζει από την κοντινή γυναικεία μονή της Ζωοδόχου Πηγής (Σαμαρίνας). Πάντως η παράδοση συνδέει την ιστορία και την ονομασία του με τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β΄ Παλαιολόγο, ο οποίος καταγόταν από την Ανδρούσα και πρόσφερε τις δύο μονές στη γενέτειρά για να τιμήσει τον Πατριάρχη Αθανάσιο Α΄.
Το «Ανδρομονάστηρο» ξεχωρίζει για την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του. Δίνει στον επισκέπτη που προσεγγίζει, εικόνα απόρθητου κάστρου, όπως άλλωστε και τα περισσότερα μοναστήρια της Ελλάδας.
Πρόκειται για ένα μοναστηριακό συγκρότημα που περιβάλλεται από οχυρωματικό περίβολο ενισχυμένο με δύο πύργους. Η μία πλευρά του σχηματίζεται από το διώροφο κτίσμα των κελιών, που στο ισόγειο στέγαζε βοηθητικούς χώρους και αποθήκες.
Δίπλα στον ένα πύργο υψώνεται το τριώροφο κτίσμα της τράπεζας. Το καθολικό αρχιτεκτονικά ανήκει στον τύπου του σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού με οκταγωνικό τρούλο που στηρίζεται σε τέσσερις κίονες, με τριμερή νάρθηκα. Ο εξωνάρθηκας και το κωδωνοστάσιο αποτελούν μεταγενέστερες προσθήκες.
Στο εσωτερικό του ναού σώζονται τοιχογραφίες του 13ου και του 17ου αιώνα, καθώς και τμήματα από το βυζαντινό γλυπτό τέμπλο και τα μαρμαροθετήματα του δαπέδου. Κάτω από το ιερό βρίσκεται πηγή σε μορφή θολωτής δεξαμενής, η οποία μέσω του υδραγωγείου της μονής τροφοδοτούσε για αιώνες την Ανδρούσα.
Σύμφωνα με τη Μητρόπολη Μεσσηνίας, το μοναστήρι αυτό, όπως και το κυρίαρχο του Βουλκάνου, υπήρξαν Σταυροπηγιακά, δηλαδή απευθείας εξαρτώμενα από το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης. Από το 1786 και μέχρι το 1929 υπαγόταν ως μετόχιο στην Ιερά Μονή του Θεοβαδίστου όρους Σινά και μετά από 33 χρόνια ιδιοκτησιακού καθεστώτος, μόλις το 1962, περιήλθε στη δικαιοδοσία της Μητρόπολης Μεσσηνίας.
