Η Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Βουλκάνου είναι το ιστορικότερο και μεγαλύτερο Μοναστήρι στη Μεσσηνία.
Βρίσκεται επί του όρους Ιθώμη και σε μικρή απόσταση από την κωμόπολη της Βαλύρας και της Αρχαίας Μεσσήνης. Σε ένα καταπράσινο τοπίο με θέα τον Μεσσηνιακό κάμπο, στέκει αιώνες τώρα για να θυμίζει πίστη, Ορθοδοξία και Ελλάδα.
Το όνομα της μονής «Βουλκάνος» και παλαιότερα «Βουρκάνο», «Δορκάνο» και «Βουλκάνη», το οφείλει κατά πάσα πιθανότητα σε βυζαντινό άρχοντα ή κτίτορα, στον οποίο ανήκε η περιοχή του όρους Ιθώμη.
Η Μονή η οποία άρχισε να χτίζεται το 1625, έχει μεγάλη εθνική και εκκλησιαστική δράση
Στις αρχές του 17ου αιώνα, λόγω των δυσκολιών διαβίωσης, οι καλόγεροι την εγκατέλειψαν και μεταφέρθηκαν χαμηλότερα. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας η μονή γνώρισε μεγάλη ακμή, ήταν σταυροπηγιακή και διέθετε μεγάλη περιουσία και μετόχια στη Μεσσηνία αλλά και στη Σμύρνη. Ήταν καταφύγιο αρματολών και κλεφτών και στην επανάσταση του 1821 είχε σημαντική συμβολή, με την προσφορά χρημάτων και τροφίμων. Πυρπολήθηκε από τα στρατεύματα του Ιμπραήμ πασά το 1825 και οι μοναχοί της κατέφυγαν στη Μάνη και στη Ζάκυνθο, παίρνοντας μαζί τους και την εικόνα της Παναγίας, αλλά επανήλθαν το 1828. Από τότε η μονή λειτουργεί χωρίς διακοπή.
Το συγκρότημα περιβάλλεται από κτίσματα κελιών και βοηθητικών χώρων. Το καθολικό κτίστηκε το 1701 και πήρε τη σημερινή του μορφή στις αρχές του 20ού αιώνα. Είναι σταυροειδής ναός με τρούλο και στο εσωτερικό του διέθετε αξιόλογες τοιχογραφίες, που καταστράφηκαν από τον Ιμπραήμ και επικαλύφθηκαν με ασβέστη το 1882.
Ανεκτίμητο θησαυρό και Ιερό Παλλάδιο της Μονής αποτελεί η Ιερά και Θαυματουργός Εικόνα της Παναγίας Βουλκανιώτισσαςπου λέγεται ότι είναι έργο του Ευαγγελιστή Λουκά... Η παράδοση αναφέρει ότι βρέθηκε με θαυμαστό τρόπο κρεμασμένη στα κλαδιά ενός σχίνου, ενώ δίπλα της κρεμόταν ακοίμητο καντήλι .Στο μοναστήρι ακόμη φυλάσσονται Ιερά Λείψανα πολλών αγίων της Εκκλησίας μας, μεταξύ αυτών του Αγίου Νεομάρτυρος Ιωάννου του Μονεμβασιώτου, του Αγίου Διονυσίου Αρεοπαγίτου και του Καλαματιανού Αγίου Ηλία του Αρδούνη.
Τον Δεκαπενταύγουστο γίνεται η μεταφορά της εικόνας της Παναγίας στο παλαιό μοναστήρι της Κορυφής. Επίσης, τη νύκτα της 19ης προς 20η Σεπτεμβρίου, γίνεται παρουσία πλήθους κόσμου η κάθοδος της Παναγίας Βουλκανιώτισσας στην πόλη της Μεσσήνης, σε ανάμνηση της Θαυματουργικής επεμβάσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου, όταν φοβερή επιδημία πανούκλας είχε απλωθεί σε όλη σχεδόν τη Μεσσηνία και είχε σκορπίσει το θάνατο και τη δυστυχία γύρω στα 1755.
Σήμερα η παλαιά μονή είναι κλειστή και λειτουργεί μόνο την περίοδο του Δεκαπενταύγουστου. Η νέα εορτάζει στις 15 Αυγούστου, ενώ στις 20 Σεπτεμβρίου η εικόνα της Παναγίας μεταφέρεται με λιτάνευση 20 χλμ., από το καθολικό της Μονής Βουλκάνου στο μετόχι της μονής, στο ναό της Ζωοδόχου Πηγής, στη Μεσσήνη στη θέση Πανηγυρίστρα, όπου παραμένει για προσκύνημα εννέα ημέρες.
