Στο ιστορικό κέντρο της Καλαμάτας βρίσκεται ο μεγαλοπρεπής Μητροπολιτικός Ναός της Υπαπαντής του Κυρίου. Στον Ιερό Ναό της Υπαπαντής φυλάσσεται η εικόνα της «Παναγίας Υπαπαντής«, προστάτιδας και Πολιούχου της πόλης , αλλά και ολόκληρης της Μεσσηνίας.
Ο Ναός της Υπαπαντής γιορτάζει στις 2 Φεβρουαρίου με την περιφορά της εικόνας, η οποία πραγματοποιείται ανελλιπώς από το 1889, και όλες οι τελετές για τον εορτασμό, ο οποίος ξεκίνησε το 1948, διαρκούν συνολικά 14 ημέρες. Αρχίζουν στις 27 Ιανουαρίου και ολοκληρώνονται στις 9 Φεβρουαρίου με πανηγυρική ολονύχτια αγρυπνία.
Σύμφωνα με τον θρύλο, η εικόνα βρέθηκε στα ερείπια του ναού όταν ο ιπποκόμος του Τούρκου πασά που είχε φτιάξει εκεί σταύλο για τα άλογά του είδε στο όνειρό του μια γυναίκα να του υποδεικνύει να σκάψει εκεί για να βρει τη θαυματουργή εικόνα. Εικάζεται οτι είναι έργο του Ευαγγελιστή Λουκά και οτι προέρχεται από την Κωνσταντινούπολη και έφτασε εδώ δια θαλάσσης την εποχή της Εικονομαχίας.
Αργότερα στο σημείο εκείνο χτίσθηκε ναός αφιερωμένος στην Υπαπαντή του Σωτήρος, στον οποίο τοποθετήθηκε η εικόνα. Το αξιοθαύμαστο ήταν πως ενώ στο πίσω μέρος της ήταν καμμένη το μπροστινό τμήμα, όπου είναι ζωγραφισμένη η Παναγία Βρεφοκρατούσα με τον μικρό Ιησού στην αγκαλιά της, ήταν ανέπαφο.
Η εκκλησία θεμελιώθηκε το 1860, αλλά και εγκαινιάστηκε το 1873 πλησίον της θέσης στην οποία βρισκόταν ο παλαιός ναός, ο οποίος κάηκε το 1770 και για τον οποίο στα νοτιοανατολικά του ναού έχει στηθεί ένας πέτρινος σταυρός στο σημείο όπου θεωρείται ότι ήταν η Αγία Τράπεζά του με την επιγραφή: «Η πλαξ αυτή ενθυμίζει ιερόν και άδυτον».
Ο ναός της Υπαπαντής του Σωτήρος ανήκει στον τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού µε τρούλο μεγάλου µεγέθους και νάρθηκα ενώ έχει και διπλά κωδωνοστάσια. Μπορεί να υπέστη σοβαρές ζημιές στους σεισµούς του 1886 και του 1986 αλλά αυτές και τις δύο φορές αποκαταστάθηκαν.
Είναι το σήμα κατατεθέν της Καλαμάτας και όλοι οι δρόμοι για τον επισκέπτη της τον οδηγούν εκεί. Είτε περπατά στα γραφικά δρομάκια της παλαιάς πόλης είτε είναι με το αυτοκίνητο, δεν γίνεται να μην βρεθεί έξω από τον ναό της Υπαπαντής.
