Αρχαίοι Λούσοι

Ο αρχαιολογικός χώρος των Άνω Λούσων βρίσκεται στο χωριό Λουσοί σε απόσταση 15 χιλιομέτρων από τα Καλάβρυτα. Οι ανασκαφές έχουν φέρει στο φως τμήματα του δωρικού ναού της Αρτέμιδος Ημερασίας ή Λουσιάτιδος, που χρονολογείται από τον 3ο αιώνα π. Χ ενώ έχουν ανασκαφεί και τμήματα από το βουλευτήριο, καθώς και μια σημαντική ελληνιστική οικία με κεντρική αυλή. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το γεγονός, ότι έχει εντοπιστεί η θέση της αρχαίας ακρόπολης αλλά δεν έχει ανασκαφτεί ακόμη. Χτισμένοι στους πρόποδες του Χελμού, οι Λουσοί φημίζονται για την ομορφιά και την ιστορία τους. Αξίζει να θαυμάσει κανείς τους Μυκηναϊκούς τάφους, την αγορά της πόλης και το ναό της Αρτέμιδος Ημερασίας, που έφερε στο φως η σκαπάνη του Αυστριακού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου. Το ιερό της Αρτέμιδος είναι σημαντικό και αποκαλυπτικό εύρημα ενώ η ονομασία «Ημερασία» σημαίνει «αυτή που ημερεύει τα πάντα». Από τις αρχές του 20ου αιώνα τις ανασκαφές διενεργεί το Αυστριακό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο της Αθήνας, που ανακάλυψε την αρχαία πόλη, στην αγορά της οποίας έχουν έρθει στο φως ο ναός της Αρτέμιδος Ημερασίας αποτελούμενος από ένα κεντρικό ναό και πλάγιες στοές. Ο ναός περιλαμβάνει πρόναο, και άδυτο, έχει πρόσβαση από την ανατολική πλευρά και μέσω μιας πλάγιας πόρτας από την νότια πτέρυγα. Το κτίσμα έχει χαρακτηριστικά κάτοψης Βασιλικής και παρουσιάζει ελάχιστα δωρικά στοιχεία ενός ναού.